Foto Ingrid Taylar/Flickr
Podcasts zijn zo intiem dat je bevriend lijkt met de makers. Juist dat is de kracht van het medium. Dit maakt podcasts ook een krachtig medium voor het verspreiden van desinformatie.
Dat blijkt uit een nog lopende verkenning van Post-X Society en anderen naar misleidende informatie, of zelfs manipulatieve content.
Niet meer weg te denken
De podcast is niet meer weg te denken uit de mediamix. Het zijn een soort radioprogramma’s waarnaar je kunt luisteren wanneer het jou uitkomt. Er zijn grofweg vier categorieën:
- podcasts voor ontspanning en entertainment
- podcasts om op de hoogte te blijven van nieuws en actualiteiten
- podcasts om meer te weten over specifieke onderwerpen; en
- podcasts om te luisteren naar interviews en discussies.
Nederlanders luisteren veel podcasts en voor veel mensen zijn ze een bron van informatie. Een op de zes jongeren tussen 16 en 24 luistert ernaar om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de wereld (Schut et. al., 2024).
Daarmee doemt een belangrijke vraag op:
Hoe weet je of het klopt wat ze in podcasts zeggen?
Bij kranten en televisiezenders worden nieuwsprogramma’s gemaakt door journalisten, of door redacties die met statuten werken.
Bij podcasts kan iedereen zomaar van alles zeggen.
En dat gebeurt dan ook. Omdat podcasts vaak onderbelicht blijven als het gaat om onderzoek naar desinformatie, is het niet precies bekend hoe vaak en hoe veel dit gebeurt.
Dit gebrek aan onderzoek komt onder andere doordat audio lastiger te analyseren is dan tekst. Handmatige analyse kost te veel tijd. Recente technologische ontwikkelingen maken geautomatiseerde analyse steeds toegankelijker en beter.
Esther van Hammelburg, hoofddocent Communicatie en Creative Business aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en specialist Hybridisering van de leefwereld bij Post-X Society, duikt hier de komende tijd in.
Esther denkt dat er veel onderzoek naar desinformatie en manipulatie via podcasts komt. Hoewel dat meer zal gebeuren in het Engelse taalgebied dan bij ons. “Vanwege de beperkte grootte van ons taalgebied gaat nu eenmaal de ontwikkeling van woordherkenning in het Nederlands minder snel.”
‘In podcasts spreken ze gewonemensentaal’
Esther legt uit waarom mensen zo vatbaar zijn voor desinformatie via podcasts.
“Podcasts zijn intiem. Ze worden gekenmerkt door een persoonlijke en vertrouwelijke presentatiestijl. De presentator en haar gast spreken gewonemensentaal bijvoorbeeld, maar laat het ook gewoon horen als ze een drankje inschenkt. Het is alsof je bij hen aan tafel zit.”
Zowel de luisteraars van een podcast als vaste gasten worden dan ook vaak ‘vriend van de podcast’ genoemd, vervolgt ze. “Bovendien luisteren mensen podcasts vaak met een koptelefoon op. Daarmee is het een heel individuele beleving, in een eigen bubbel van geluid (Sharon, 2023).”
Wat is er bekend over desinformatie via podcasts?
“Het programma Pointer analyseerde ongeveer 150.000 afleveringen van Nederlandstalige podcasts uit 2022 en 2023 op mis- en desinformatie. Daaruit bleek onder meer dat sociale media-algoritmes ook hier een belangrijke rol hebben bij het verspreiden van radicale inhoud.”
Ook lijken podcastplatforms zoals Spotify en Apple Podcasts weinig te doen om misinformatie tegen te gaan, legt Esther uit. “YouTube is actiever in het modereren van inhoud.”
Tot slot positioneren veel podcastmakers zichzelf als onafhankelijk van de ‘mainstream media’ en verdienen ze geld via donaties, abonnementen, en het verkopen van producten of diensten.
Esther verwijst ook naar naar Valerie Wirtschafter, die desinformatie onderzocht in populaire politieke podcasts in de VS. Ze nam twee cases: de Amerikaanse verkiezingen van 2020 en de COVID-19-pandemie.
Esther haalt vijf belangrijke inzichten aan uit het onderzoek van Wirtschafter:
- Podcasts worden gezien als een ruimte waar ‘je alles kunt zeggen wat je wilt’.
- Informatie uit populaire podcasts wordt breed verspreid: een klein aantal populaire podcasts heeft groot bereik.
- Podcasts lijken een grote rol te hebben gespeeld bij het verspreiden van claims van fraude bij de Amerikaanse verkiezingen van 2020.
- Over de coronapandemie werden in podcasts veel ongefundeerde beweringen verspreid. Deze waren vaak gebaseerd op misverstanden over wetenschappelijke inzichten en gezondheidsrichtlijnen.
- Factchecks worden wel gebruikt, maar vaak eenzijdig ingezet om eigen standpunten te ondersteunen.
Dit is er te doen tegen onjuistheden in podcasts
Wat kunnen we hiertegen doen? Wirtschafter doet een aantal aanbevelingen, zegt Esther: “Podcast-apps zouden transparanter moeten zijn over hun regels over desinformatie, moderatie, geldstromen en algoritmische aanbevelingen. En podcast-apps zouden gebruikers kunnen laten helpen met reviewen en melden van content.”
Spotify en Apple spelen een grote rol
Specifiek over audioplatforms als Spotify en Apple kun je zes dingen zeggen, besluit Esther:
- “Volgens onderzoeker Kevin Caramancion moeten we letten op de sociale feeds van de audioplatforms. Daardoor worden podcasts op een genetwerkte manier aangeraden en verspreid.
- “Daarnaast hebben audioplatforms een hoge mate van interoperabiliteit met andere sociale platforms, wat de verspreiding van inhoud (inclusief mogelijk misleidende informatie) kan vergemakkelijken.”
- “Ook is het lastig om content te reguleren of te factchecken vergeleken met tekstuele of visuele inhoud.
- “Verder hebben audioplatforms mogelijk minder geavanceerde tools voor contentmoderatie vergeleken met platforms die zich richten op tekst of afbeeldingen.
- “Ten slotte lijken audioplatforms minder beleid of protocol te hebben tegen desinformatie.”
- “Door rankings en aanbevelingssystemen spelen audioplatforms een grote rol in het vergroten van bereik van populaire podcasts.”
Wat vind jij?
De discussie hierover is dus nog maar net begonnen. Wat vind jij? Moeten Spotify en Apple zelf meer doen tegen desinformatie? Laat het weten op onze LinkedIn-pagina >>