Foto Fabio Bruno/Flickr
Hoe doe je onderzoek naar desinformatie die wordt verspreid via podcasts, TikTok en games? Dat wil Post-X Society ook graag weten, want het antwoord blijkt niet zo snel gevonden. Esther Hammelburg komt het bij ons uitzoeken.
Desinformatie: je leest er steeds meer over. Over teksten die goed geschreven zijn, maar waarin bewust de waarheid is verdraaid. Over videobeelden die net echt lijken, maar nep zijn. En over bekende stemmen, die niet door de bijhorende bekende mensen zijn uitgesproken. Het blijkt heel lastig te zijn goed te onderzoeken hoe groot dit probleem is.
Minder bekend is bovendien hoeveel desinformatie er wordt verspreid via livestreams, podcasts, short-form (en vaak tijdelijke) video’s, en in game-omgevingen.
Desinformatie in zulke dynamische content, dus niet vaste teksten op websites of internetfora, noemt Post-X Society dynamische desinformatie. En Post-X Society is partner geworden in een onderzoeksteam dat onderzoek doet naar dit probleem.
Podcasts vol complotten
Want het is een probleem, zegt Esther Hammelburg, hoofddocent Communicatie en Creative Business aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA). ‘Geschreven tekst krijgt een steeds minder groot aandeel in het mediadieet van mensen. We krijgen veel van onze informatie uit TikTok-video’s, Instagram Stories en podcasts. Daar komt dus ook veel desinformatie vandaan.
‘Dat liet Pointer deze maand nog zien in hun publicatie over podcasts vol complotten. Soms letterlijk in de uitgesproken tekst, maar vaak ook door een slimme combinatie van beeld en geluid. Geschreven tekst is voor onderzoekers goed te labelen, maar dynamische desinformatie zoals in een TikTok-video? Dat is lastig.’
De komende twee maanden gaat Hammelburg bij Post-X Society een quickscan doen naar wat er al bekend is over dynamische desinformatie. Ze hoopt daarbij ook goede onderzoeksmethoden te ontdekken en kan nieuwe methoden ontwikkelen waar de bestaande niet toereikend zijn.
Hierbij werkt ze samen met Pieter van Boheemen, die tools voor geautomatiseerde analyse ontwikkelt, bijvoorbeeld om audio in tekst om te zetten. ‘Ik hoop meer mensen tegen te komen die dezelfde kant op kijken als wij.’
Vermenging van media en fysieke wereld
Hammelburg is specifiek geïnteresseerd in wat zij de hybridisering van onze leefwereld noemt: de toenemende vermenging van media en de fysieke wereld in alledaagse ervaringen. Hammelburg kijkt daarbij altijd naar wat dit betekent voor mens en maatschappij. Zij past daarom goed bij het team van Post-X Society.
Ze wordt gedetacheerd vanuit de HvA, waar zij haar kennis ook weer kan delen met collega’s en studenten. ‘Voor toekomstige mediamakers is het van belang dat ze desinformatie en de verspreidingsmechanismen daarvan kunnen herkennen. We willen media- en communicatieprofessionals opleiden die een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan onze samenleving. Die betrouwbare content maken en delen. Ze moeten dus goed weten wat er in dat mediaveld gebeurt.’
Het blijft niet bij een quickscan
Op basis van de quickscan wordt een onderzoeksopzet gemaakt voor een studie naar de wisselwerking tussen dynamische content en desinformatie. De quickscan levert daarvoor onderwerpen, vragen en suggesties voor onderzoekmethoden.
Andere partners in dit onderzoeksproject zijn de Universiteit van Amsterdam en Wageningen Universiteit en Research. Het project wordt gefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.